• ชื่อวัด: วัดถ้ำดอกคำ
• ประเภทวัด: วัดราษฎร์/พัทธสีมา
• นิกาย: มหานิกาย
• พระภิกษุ: 1 รูป
• ที่ตั้ง: เลขที่ 139 หมู่ 7 สหกรณ์ดำริ ตำบลน้ำแพร่ อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ รหัสไปษณีย์ 50190
• เนื้อที่: 145 ไร่
• โทร: 0811799096

ทำบุญตักบาตร เดือน ๘ เป็ง เหนือ เดือน ๖ ใต้ ตรงกับวันวิสาขบูชาทุกปีจะมีประเพณีสรงน้ำพระธาตุ สรงน้ำรอยพระที่นั่งของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า วัดถ้ำดอกคำตั้งอยู่ที่หมู่ ๑  ตำบลน้ำแพร่ อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย อาคารเสนาสนะประกอบด้วย วิหาร กุฏิสงฆ์ ศาลาไทย โรงครัว ปูชนียวัตถุมี เจดีย์ รอยประทับพระที่นั่งของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า รอยนิ้วมือพระพุทธเจ้า พระพุทธรูปปางต่างๆ วัดถ้ำดอกคำ มีเรื่องราวปรากฏอยู่ในตำนานพระเจ้าเลียบโลก หรือตำนานพระบาทพระธาตุฉบับพิสดารจารึกด้วยภาษาไทยยวน ภาษาบาลี  มีข้อความว่าพระพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระยาอินทร์ พระเจ้าอโศก พระอานนท์ พระสารีบุตร และพระโมคคัลลานะได้เดินเทสสันภี ถือการเสด็จไปเทศนาโปรดสัตว์ในนิยมราชธานีน้อยใหญ่ในที่ต่างๆ จนเข้ามาถึงเมืองหริภุญชัย เมืองลี้ เมืองท่าหน้าเตียน เมืองอู่คำใน วันหนึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จเพียงองค์เดียวเข้ามานั่งในถ้ำนี้ ขณะนั้นมียักษ์ ๒ ตน ผัวเมียที่อาศัยอยู่ในถ้ำหลวงเชียงดาวเป็นเวลานาน วันหนึ่งออกหาอาหารในบริเวณถ้ำดอกคำนี้(ความจริงพระองค์รู้ไว้ก่อนแล้วว่ายักษ์จะมาทางนี้ แล้วคิดว่าจะทรมาณยักษ์ผู้หยาบช้าตรรี้ให้ตั้งมั่นดำรงอยู่ในศีล) ยักษ์สามีเล็งเห็นชายผู้หนึ่งมีรูปร่างสง่างามนั่งอยู่ในถ้ำ คิดเข้าไปหาเพื่อจับกินเป็นอาหาร พอเข้าไปใกล้พระพุทธเจ้าก็เหาะหนี ยักษ์จึงหยิบเอาก้อนผา(ก้อนหิน)ขว้างตามหลังไปหลายก้อน โดยไปตกที่ริมปากถ้ำ ๒ ก้อน แต่ไม่ถูกพระพุทธเจ้า ยักษ์ตนนี้ได้พยายามอย่างมากที่จะไล่ตามพระพุทธเจ้า แล้วเหาะกลับไปที่ถ้ำเชียงดาว เล่าเรื่องที่เกิดขึนแก่ภรรยาของตน นางยักษ์ผู้เป็นภรรยาจึงได้ชวนผู้เป็นสามีแต่งตบันข้างดอกดอกไม้สิ่งดอกบัวคำมาสักการะพระพุทธเจ้าถ้ำนี้จึงได้ชื่อว่า “ถ้ำดอกคำ” ตั้งนั่นมา ส่วนยักษ์สองผัวเมียตั้งแต่นั้นก็ตั้งอยู่ในศีลในธรรมเรื่อยมา เมื่อชราภาพอยู่มาวันหนึ่งเดินพลาดที่หน้าผาแห่งหนึ่งที่นั่นจึงได้ชื่อว่า “ห้วยผาลาด”(หรือแม่ลาด) มาจนถึงทุกวันนี้ ต่อจากนั้นก็ได้เดินทางต่อไปด้วยอาการเจ็บปวดได้ไปพักนอนตะแคงอยู่ที่ลำห้วยแห่งหนึ่ง ต่อมาได้ชื่อว่า “ห้วยแม่ละงอง” และปัจจุบันนี้มีหมู่บ้านขึ้น เรียกว่า “หมู่บ้านแม่ละงอง” ทุกวันนี้

• วัดพัฒนาตัวอย่าง เมื่อวันที่ 16 เดือน สิงหาคม พ.ศ. 2553
• ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 6 เดือน พฤษภาคม พ.ศ. 2556

พระครูวินิตโสตถิคุณ สมฺจิตโต เจ้าอาวาสวัดถ้ำดอกคำ

พระครูวินิตโสตถิคุณ สมฺจิตโต ปัจจุบันอายุ 61 ปี บวชมาแล้ว 14 พรรษา มีลำดับชั้นสมณศักดิ์เป็น พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสวัดราษฎณ์ชั้นโท ปัจจุบันดำรงตำแหน่งเป็น ประธานหน่วยอบรมประชาชนวัดถ้ำดอกคำ และยังดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาส

ประวัติด้านการศึกษาของพระครูวินิตโสตถิคุณ สมฺจิตโต

พระครูวินิตโสตถิคุณ สมฺจิตโต เจ้าอาวาสวัดถ้ำดอกคำ จบการศึกษาศึกษาระดับประถมศึกษาปีที่ 4 (ป.4) จากสถานบันการศึกษาโรงเรียนบ้านป่างิ้วสามัคคีวิทยา เมื่อปีการศึกษา พ.ศ.

พระ สมบูรณ์ มหาปุณโญ	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2529 ถึงปี พ.ศ.2531
พระ สุวัตน์ จุรวณฺโณ	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2532 ถึงปี พ.ศ.2534
พระ บุญทา พุทธสาโร	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2535 ถึงปี พ.ศ.2540
พระ บุญศรี ญาณวีโร	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2541 ถึงปี พ.ศ.2542
พระ ประมวล ปุญญกาโม	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2543 ถึงปี พ.ศ.2545
พระ ไพชยนต์ ปริปุณโณ	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2545 ถึงปี พ.ศ.2546
พระ ต่วน มุทจิตโต	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2546 ถึงปี พ.ศ.2548
พระ นิทัศน์ กิตติสาโร	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 ถึงปี พ.ศ.2549
พระครูปิยกิจจาภรณ์ ( ปิยปุตโต )	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2549 ถึงปี พ.ศ.2550
พระครูวินิตโสตถิคุณ ( สมจิตฺโต )	ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ.2550 ถึงปัจจุบัน

เป็นงานประปี ของวัดถ้ำดอกคำ โดยเริ่มงาน วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ( ๘ เหนือ ) จนถึง วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๖ ( ๘ เหนือ ) จะมีขบวนแห่พระบรมสารีริกธาตุ และสรงน้ำพระธาตุและรอยพระที่นั่ง ในช่วงกลางคืนจะได้ร่วมกันสวดมนต์ไหว้พระ ฟังเทศธรรม ในช่วงเช้าร่วมกันทำบุญใส่บาตร  ช่วงบ่ายมีแข่งขันยิงปลั้งไฟ

การจัดการศึกษาภายในวัดถ้ำดอกคำนั้น จะประกอบไปด้วย

• ศูนย์อบรมประชาชนประจำตำบล
• โบราณสถานประจำตำบล
• อุทยานการศึกษา