ประวัติวัดชัยสถาน วัดชัยสถาน ตั้งอยู่เลขที่ 6 หมู่ 10 บ้านชัยสถาน (ยางไก่เกิ้ง) ตำบลอุโมงค์ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน สังกัดมหานิกาย เดิมทีสถานที่ตั้งของวัดปัจจุบันนี้เป็นวัดร้างมาก่อน ซึ่งมีซากปรักหักพังของพระธาตุเจดีย์และซากพระวิหารหลงเหลืออยู่เท่านั้น ต่อมาปีพุทธศักราช 2300 ได้มี พ่อท้าวชัยยะสัญฐาน ได้เป็นหัวหน้าชักชวนชาวบ้านริเริ่มดำเนินการบูรณะปฏิสังขรณ์ขึ้น โดยมีเนื้อที่ทั้งหมด 4 ไร่ 2 งาน 56 ตารางวา การบูรณะสร้างวัดขึ้นในส่วนนี้เกิดจากจิตใจที่เลื่อมใสศรัทธาปสาทะแรงกล้า เพื่อเป็นสถานที่ประพฤติปฎิบัติธรรม และประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาของคณะศรัทธาวัดชัยสถานและพุทธศาสนิกชนโดย ทั่วไป ครั้งแรกได้ตั้งชื่อว่า "วัดก่ายเกิ้ง" ตามชื่อเดิมของวัด ซึ่ง ประวัติความเป็นมาของคำว่า "ยางก่ายเกิ้ง" ในอดีตการเดินทางสัญจรไปมาระหว่างศรัทธาประชาชนทั้งสองฝั่งแม่น้ำปิงที่อยู่ บริเวณหน้าวัดได้มีต้นไม้ยางใหญ่ล้มพาดผ่านพิงกันข้ามแม่น้ำปิง จึงเป็นเหตุให้ศรัทธาประชาชนสองฝั่งแม่น้ำได้ใช้เป็นสะพานเชื่อมเดินข้าม ไป-มาระหว่างสองฝากแม่น้ำ ดังนั้นคำว่า "พาดผ่านพิงกัน"จึงตรงกับคำพื้นเมืองว่า "ก่ายเกิ้ง" จึงเป็นที่มาของคำว่า"ยางก่ายเกิ้ง" ส่วนคำว่า "หนองแล้ง" นั้นจากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ และตำนานพระเจ้าเลียบโลกได้กล่าวไว้เมื่อครั้งพุทธกาลเมื่อพระพุทธเจ้าได้ เสด็จมาโดยฌาณอิทธฤทธิ์ปาฏิหารย์เพื่อมาโปรดสัตว์ในดินแดนแถบนี้ให้ได้ รู้จักพระพุทธศาสนา ทรงโปรดบิณฑบาต ณ ปัจจุบันนี้เรียกว่า "ดอยห้างบาตร" หลังจากบิณฑบาตเสร็จแล้วได้เสด็จขึ้นไปเพื่อฉันภัตตาหาร ณที่ "ยอดดอยขะม้อ" เมื่อพระพุทธองค์ฉันเสร็จแล้วไม่มีน้ำดื่ม จึงรับสั่งขอน้ำฉันจากพระอานนท์ พระอานนท์จึงเล็งดูรอบๆดอยได้เห็นลำห้วยจึงลงไปเพื่อตักที่จะได้ตักน้ำพอลง ไปลำห้วยน้ำก็ตีบเล็กลงปัจจบันนี้ ได้เรียกว่า "น้ำแม่ตีบ" แล้วพระอานนท์ได้เห็นแม่น้ำแห่งหนึ่งทางทิศใต้ แต่มีขบวนเกวียนจำนวนมากที่เพิ่งข้ามแม่น้ำไปจึงทำให้แม่น้ำขุ่นไม่สามารถ ตักแม่น้ำไปดื่มได้จึงคอยท่าอยู่นานต่อมาจึงเรียกแม่น้ำสายนี้ในเวลาต่อมา ว่า "แม่น้ำท่า" และต่อมาได้เพี้ยนเป็น "แม่น้ำทา" พระอานนท์จึงเสาะหาแหล่งน้ำที่อื่น มองเห็นหนองน้ำแห่งหนึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกแต่ปรากฎน้ำในหนองเกิดแห้งแล้งลง ไปอีก สถานที่แห่งนี้จึงได้ชื่อว่า "หนองแล้ง" โดยมีพื้นที่ติดกับ บ้านต้นผึ้ง หมู่ที่ 1แต่มาปัจจุบันผู้คนเรียกว่า "โต้งหนอง" จนพระอานนท์ต้องกราบทูลแก่พระพุทธองค์ พระพุทธองค์จึงทรงอธิษฐานบารมีใช้นิ้วมือกดลงกลางแผ่นหินบนภูขาจนเกิดเป็น บ่อน้ำพุ่งขึ้นมา พระพุทธองค์จึงได้ใช้บ่อน้ำนั้นดื่มฉัน แล้วพระพุทธองค์ได้ทรงตรัสทำนายกับพระอานนท์ว่า "ต่อไปในภายภาคหน้าจะมีผู้คนใช้น้ำจากบ่อนี้ไปสรงพระบรมธาตุเจดีย์ของตถาคต ที่จะอุบัติขึ้นกลางเมืองหริภุญชัยนี้ให้ผู้คนได้กราบไหว้สักการะบูชา รุ่งเรืองสืบไป"กระทั่งต่อมาปี พ.ศ. ต่อมาปี พ.ศ.2472 ท่านเจ้าคุณพระญาณมงคลอดีตเจ้าคณะจังหวัดลำพูนในสมัยนั้น ได้เปลี่ยนชื่อจาก "วัดยางก่ายเกิ้ง" มาเป็น "วัดชัยสถาน"พร้อมกันนั้นก็ได้เปลี่ยนจากชื่อของหมู่บ้านตามชื่อวัดด้วย เพื่อเป็นเกียรติและรำลึกถึงผู้ริเริ่มบูรณะสร้างวัดคือ พ่อท้าวชัยยะสัณฐาน สิ่งที่คงเหลือไว้ให้เห็นเป็นอนุสรณ์ในปัจจุบันนี้ คือ "ต้นไม้ยาง" ซึ่งเป็นต้นไม้คู่บ้านคู่เมืองบ้านชัยสถานที่คงอยู่