วัดผาแดงหลวง ตั้งอยู่ ณ ตำบลแจ้ห่ม อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. ไหนยังไม่มีหลักฐานบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรที่แน่ชัด เพียงแต่ได้รับจากคำบอกเล่าของคนเฒ่าคนแก่ในอำเภอแจ้ห่มที่มี อายุ 80 ปีเศษ หลายๆ ท่านและจากหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร พอจะอนุมานอายุของวัดได้ช่วงหนึ่ง มีแต่คัมภีร์ที่จารึกด้วยอักษรล้านนาที่มีอยู่ใน
หอธรรมของวัดมากกว่า 500 ผูก ศาสนวัตถุที่เป็นหลักฐานชี้ให้เห็นถึงความเป็นมาของผาแดงหลวงคงมีแต่พระเจดีย์ใหญ่ที่ตั้งตระหง่านเป็นศรีเมืองแจ้ห่ม ซึ่งเป็นการบ่งบอกถึงความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของชาวบ้านในครั้งนั้นเป็นอย่างดี
จากการสำรวจคัมภีร์ธรรมใบลานของวัดผาแดงหลวงโดยนักศึกษาภาควิชาศิลปะไทย คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เมื่อปี พ.ศ. 2547 โดย นายชาญคณิต อาวรณ์ เป็นหัวหน้าร่วมกับนักศึกษาจำนวน 6 คน ได้ทำการสำรวจคัมภีร์ธรรมใบลาน และลวดลายศิลปกรรมพื้นบ้านภายในวัดผาแดงแห่งนี้ ข้าพเจ้า(ผู้เรียบเรียงประวัติวัดผาแดงหลวง) มีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้กับคณะนักศึกษา ได้ทำการคัดลอกข้อความบันทึกท้ายใบลานแต่ละผูกทำให้รู้ถึงเหตุการณ์ในช่วงระยะเวลาที่ผ่านพ้นมานานเกือบ 300 ปี ของวัดผาแดงหลวง และตรงกับคำเล่าขานสืบกันมา
จากการสัมภาษณ์ท่านพระครูปัญญาประสุตคุณ เจ้าอาวาสวัดผาแดงหลวง รูปปัจจุบัน เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ท่านกล่าวว่า “ตั้งแต่ท่านบรรพชาเป็นสามเณร เมื่อ พ.ศ. 2507 และอุปสมบทเมื่อ พ.ศ. 2510 ได้ อุปัฏฐากครูบาอาจารย์มาโดยตลอด พระอาจารย์ของท่านได้เมตตาเล่าให้ฟังว่า แต่ก่อนวัดผาแดงหลวง เคยเป็นวัดร้างมาก่อนจะในสมัยใดท่านจำไม่ได้ เพียงแต่ได้รับการบอกเล่าสืบๆ กันมา จนช่วงสมัยครูบาเจ้าหลวงอินตา เป็นเจ้าอาวาสรูปแรก ประมาณ พ.ศ. 2263 (ตามหลักฐานในธรรมใบลาน ของวัดผาแดงหลวง ครูบาเจ้าหลวงอินตา ท่านมาจากวัดเชียงหมั้น ในเขตพื้นที่ อำเภอแจ้ห่ม) ได้ชักชวนชาวบ้านในเขตบ้านม่วง ทำการแผ้วถางและบูรณะซ่อมแซมศาสนวัตถุภายในวัดร้างจนมีพระสงฆ์ สามเณรอยู่จำพรรษาตลอดมา” จากคำบอกเล่าของพ่อหลวงหนานอินตา ชาวบ้านม่วง ซึ่งอดีตท่านเคยบวชเรียนอยู่วัดผาแดงหลวงมาก่อน ท่านเล่าว่า “ปู่ทวดของท่านได้เล่าสืบต่อกันมาจนถึงตัวของท่านเองว่า วิหารวัดผาแดงหลัง หลังเดิมเมื่อแรกสร้างวัดตลอดถึงศาสนวัตถุโดยเฉพาะพระวิหารได้รับความอุปถัมภ์ในการก่อสร้างจากพญาคำแดง กษัตริย์แห่งเมืองพะเยา”
* หมายเหตุ พอหลวงหนานอินตา ได้รับฟังเรื่องเล่านี้มาจากโยมพ่อของท่าน ขณะที่ท่านยังเป็นสามเณรอายุได้ 12 ปี จำพรรษาอยู่วัดผาแดงหลวง พ่อหลวงหนานอินตาเสียชีวิตเมื่อ พ.ศ. 2536 อายุ 79 ปี
• ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา พ.ศ. 2580
