• ชื่อวัด: วัดบ้านจัว
• ประเภทวัด: วัดราษฎร์/พัทธสีมา
• นิกาย: มหานิกาย
• พระภิกษุ: 6 รูป
• ลูกศิษย์วัด: 2 คน
• ที่ตั้ง: เลขที่ 115 หมู่ บ้านจัว ตำบลสมัย อำเภอสบปราบ จังหวัดลำปาง รหัสไปษณีย์ 52170
• เนื้อที่: 2 ไร่ 1 งาน 84 ตารางวา
• โทร: 090-4726041

วัดบ้านจัวตั้งอยู่เลขที่ 277 ถ.สมัยนิลดำริ ต.สมัย อ.สบปาบ จ.ลำปาง สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ 3 ไร่ 12 ตารางวา วัดบ้านจัว สร้างเมื่อ พ.ศ.2360 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมากว้าง 20 เมตร ยาว 40 เมตร
 วัดบ้านจัว เป็นวัดที่สร้างมาเป็นเวลานาน จากคำเล่าสืบต่อกันมาจากคนรุ่นก่อน ซึ่งไม่มีหลักฐานอ้างอิงเป็นเอกลักษณ์อักษร เดิมชาวบ้านจัว แบ่งแยกออกมาจากเมืองลัวะกำปะ มาตั้งหมู่บ้านใหม่อยู่ริมห้วยสมัยและห้วยแม่มอด ชื่อบ้านสอยไหม มีท้าวแสน คำลืม เป็นผู้ปกครอง ต่อมาชาวบ้านได้กระจายกันออกไป ตั้งรกรากฐานใหม่ตามหัวไร่ปลายนา จึงได้เกิดเป็นบ้านจัวขึ้นมาแล้ว แยกเป็นบ้าวจัวเหนือและจัวใต้มีหน้อยคำน้อย เป็นหัวหน้าหมู่บ้านชาวบ้าน ได้ร่วมใจกันสร้างสำนักสงฆ์ขึ้นมาแห่งหนึ่งตั้งอยู่ทางทิศใต้ของบ้านจัวเหนือ ปัจจุบันได้เหลือเพียงซากเศษก้อนอิฐ ดินเผาและพระพุทธรูปไว้ให้เราได้พบเห็น ชาวบ้านเรียกว่า กู่ วัดร้างอีกแห่งหนึ่งเรียกว่า สำนักสงฆ์วังน้ำมุ่ย แต่ปัจจุบันเหลือเพียงซากปรักหักพังปรากฏให้เห็นเรียกว่า วัดวังน้ำมุ่ย ภายหลังต่อมาทางคณะสงฆ์ได้พิจารณาเห็นว่า สำนักสงฆ์ที่กระจายกันอยู่ยากต่อการพัฒนาจึงได้รวมเอาทั้งสองสำนักสงฆ์เข้ารวมกันได้ตั้งชื่อวัด มงคลนิเวศน์ ต่อมาเปลี่ยนเป็นวัดบ้านจัว ณ ที่ปัจจุบันเมื่อ พ.ศ.2360 และต่อมาได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 6 กรกฏาคม 2492

วัดบ้านจัว ต.สมัย อ.สบปราบ จ.ลำปาง เป็นสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดลำปาง แห่งที่ 13 และยังมีพระครูวิจารณ์ภัทรกิจ เป็นเจ้าคณะตำบล เจ้าอาวาส เจ้าสำนัก พร้อมเป็นพระธรรมฑูตประจำอำเภอสบปราบ ทางวัดจึงได้จัดกิจกรรมขึ้นในแต่ละปีหลายๆอย่าง เช่น กิจกรรมทำบุญตักบาตร สวดมนต์ข้ามปี กิจกรรมงานประเพณีสรงน้ำ พระธาตุ เดือน 5 เหนือ แรม 8 ค่ำ กิจกรรมประเพณีสืบทอด วันสงกรานตร์ กิจกรรมปฏิบัติธรรมวันวิสาขบูชา วันพ่อ วันแม่ กิจกรรมวันเข้าพรรษา ออกพรรษา มีการแสดงพระธรรมตลอด ทั้งไตรมาส 3 เดือน กิจกรรมวันลอยกระทง กิจกรรมตานข้าวใหม่ กิจกรรมขอน้ำฝ้าสายฝน

• สำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัด